Ազնվացեղ եղջերուն կամ մարալն ազնվացեղ եղջերուի ենթատեսակ է։ Մինչև 1954 թվականն ազնվացեղ եղջերուն  լայնորեն տարածված է եղել հյուսիսային, արևելյան և հարավային Հայաստանի անտառներում:

Որսագողության և անտառների անխնա հատման հետևանքով տեսակն աստիճանաբար սկսում է անհետանալ Հայաստանի տարածքից: 1954 թվականից եղել են դեպքեր, երբ տարբեր մարդիկ հանդիպել են ազնվացեղ եղջերուին, սակայն ամենայն հավանականությամբ նրանք  պատահական  եկել են  Վրաստանի  և Ադրբեջանի  տարածքներից:

Տեսակն ընդգրկված է Հայաստանի Կարմիր գրքում (2010)` որպես «Կրիտիկական վիճակում գտնվող»:

2012 թվականից սկսած Բնության համաշխարհային հիմնադրամի հայաստանյան մասնաճյուղի (WWF-Armenia) և ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարության կողմից իրականացվում է «Կովկասյան ազնվացեղ եղջերուի (Cervus elaphus maral)  վերաբնակեցումը Հայաստանում» ծրագիրը՝ Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության (BMZ)՝ KfW Զարգացման բանկի միջոցով, WWF Գերմանիայի, Կովկասի բնության հիմնադրամի (CNF) աջակցությամբ։
 

Ծրագրի հիմնական նպատակն է ազնվացեղ եղջերուի պոպուլյացիայի վերականգնումը Հայաստանում, որն իրականացվում է «Դիլիջան» ազգային պարկում կառուցված «Կովկասյան ազնվացեղ եղջերուի բազմացման կենտրոնում՝ ներմուծված բազմացող առանձնյակների և բազմացման կենտրոնում ծնված եղջերուներին բնություն ազատ արձակելու միջոցով։
 

Երկար տարիներ Հայաստանից բացակայած ազնվացեղ եղջերուն վերադարձավ Հայաստան 2018 թվականին: Ազնվացեղ եղջերուի վերաբնակեցման ծրագրի շրջանակներում Իրանի Իսլամական Հանրապետությունից Հայաստան տեղափոխվեց 14 առանձնյակ (երեք առաձնյակ Հայաստանի Հանրապետությանը նվիրաբերվեց Իրանի Իսլամական Հանրապետության կողմից): Եղջերուները  տեղափոխվել են  «Դիլիջան» ազգային պարկ, որտեղ նախապես կառուցվել է եղջերուների բազմացման կենտրոնը:
 

Մինչ ծրագրի մեկնարկը, 2012 թվականին WWF-ն իրականացրել է  դաշտային հետազոտություններ՝ «Դիլիջան» ազգային պարկի և «Շիկահող» արգելոցի սահմաններում տեսակի  վերաբնակեցման հնարավորության գնահատման ուղղությամբ: Այս աշխատանքների արդյունքում էլ ընտրվել է կենդանու համար վերաբնակեցման բարենպաստ վայրը, մասնավորապես «Դիլիջան» ազգային պարկը:
 

Բուն աշխատանքներից խոսելիս՝ հարկ է առանձնացնել այն, որ «Դիլիջան» ազգային պարկի տարածքում ստեղծվել է ազնվացեղ եղջերուների բազմացող խմբի համար ազատավանդակ՝ 10 հա մակերեսով: Կառուցվել է  տնակ (առանց ֆունդամենտի) բազմացման կենտրոնի գրասենյակի համար: Այն  կահավորված և հագեցած է համապատասխան կահույքով ու սարքավուրումներով: Կառուցվել է խոտի և կերի պահեստ, կերակրատեղեր, ճանապարհ (առանց վնասելու ծառերը): Անց է կացվել կենտրոնի ջրամատակարարումը, տեղադրվել են արևային վահանակներ բազմացման կենտրոնի էլեկտրաէներգիայի մատակարարման համար: Որսագողության և այլ իրավախախտումների կանխման նպատակով կենտրոնում ստեղծվել է անվտանգության համակարգ: Կենտրոնում կազմակերպվել է նաև տեղեկատվության և հուշանվերների սրահ, որտեղից որևէ գնում կատարելու միջոցով յուրաքանչյուր այցելու կարող է աջակցել ազգային պարկին և ծրագրին։ Ազատավանդակներն ունեն էլեկտրական ցանկապատ՝ եղջերուներին գիշատիչներից պաշտպանելու համար։
 

2022 թվականի դրությամբ կենտրոնում արդեն իսկ ծնվել էր 21 ձագ։ Եղջերուների առաջին խմբի, 3 առանձնյակի բացթողումը բնություն նախատեսվում է 2022 թ-ի աշնանը, որից հետո յուրաքանչուր տարի բաց կթողնվի 5-10 առանձնյակ։